Koronavirüs Salgınının Ekonomiye Etkileri

Koronavirüs salgını Çin’de ortaya çıkmış, daha sonra tüm dünyaya yayılarak küresel ekonomiyi ciddi bir şekilde etkilemiştir. Salgının neden olduğu sağlık sorunları başta ekonomiyi etkilemesinin yanı sıra sosyal, toplumsal ve psikolojik etkiler gibi pek çok alanda da etkisini göstermiştir. İktisadi faaliyetler üzerinde daraltıcı etki yaratmıştır ve tüm dünyadaki karar vericiler covid’e karşı genişletici para ve genişletici maliye politikalarını uygulamak istemişlerdir. Özellikle özel sektörün finansman ve istihdam yapısının bozulmaması için atılan adımlar, sosyal yardımlarla hane halklarına maddi ve manevi destek verilmesi başvurulan genişletici politikalardandır. Sokağa çıkma yasaklarının gelmesi, seyahat kısıtlamalarının yaşanması, mağaza ve avmlerin bir süre kapatılması, bazı firmaların üretimlerine ara vermesi genişletici politikaların uygulanmasını geniş bir alanı kapsayacak şekilde yapılmasına sebep olmuştur.
Kısa vadeli uygulanan politikaların analizini yapacak olursak, temel noktaları sosyal yardım politikalarını güçlendirmek ve salgından olumsuz etkilenen işletmelere finansman desteği sağlamaktır. Böylece firmaların, işletmelerin iflas etmesinin ve işsizliğin önüne geçmek amaçlanmıştır. Orta vadede uygulanan politikalarda ise maddi ve mali teşvik uygulamaları ile kamu hizmet sektörünün sürekliliğini sağlamak, destek paketleri sunmak gibi adımlar atılmıştır.
Seyahat kısıtlamalarının hayata geçirilmesiyle birlikte turizm gelirleri, turizme dayalı sağlık harcamaları, konaklama harcamaları, uluslararası ulaştırma harcamaları azalmıştır. Turizm sektöründeki durgunluğa bağlı olarak da turizm giderleri azalmıştır. Nisan ayında turizm sektöründe ciddi bir düşüş yaşanmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre 2018 yılında ocak-nisan aylarında Türkiye’ye gelen yabancı sayısı 7.783.967, 2019 yılının aynı döneminde 8.735.268 iken 2020’nin aynı döneminde 4.262.882 kişi olarak gerçeklemiştir. Dört aylık toplamda 2019 yılına göre turizm hareketliliğinin % 51,20 azaldığı görülmektedir.
Covid-19 salgını Türkiye ekonomisinde dış ticareti de etkilemiştir. 2019 yılının aynı dönemine göre ihracat %41,4 daralmış, ithalat da %25 oranında azalmıştır. Ocak-Nisan 2020 döneminde ise ihracat %13,7 daralmış, ithalat ise %1 oranında artmıştır. Dış ticaret açığı ise 2019 yılının aynı ayına göre %67 artarken, ocak-nisan 2020 döneminde 2019 yılının aynı dönemine göre %102,3 artmıştır. 2019 yılının nisan ayına göre ihracat alanında en büyük daralma %43 ile imalat sektöründe gerçekleşirken, ithalatta ise ara mallarında %30,3’lük bir daralma gerçekleşmiştir. İhracatın ithalatı karşılama oranı belirgin bir şekilde daraldığı görülmektedir. 2019 yılının nisan ayında %84,9 olan oran 2020 yılı nisan ayında %66,3 olarak gerçekleşmiştir. Benzer şekilde 2019 yılının Ocak-Nisan döneminde %87,4 olan karşılama oranı 2020 yılının aynı döneminde %74,7 olarak gerçekleşmiştir. Nisan 2020’de TÜİK verilerine göre ihracat yapılan ilk beş ülke Almanya, ABD, Irak, İtalya ve Birleşik Krallık’tır. Almanya’ya yapılan ihracat %35,8, ABD’ye yapılan ihracat %25,1, Irak’a yapılan ihracat %34,4 İtalya’ya yapılan ihracat %51 Birleşik Krallığa yapılan ihracat ise %57,7 oranında daralmıştır. Nisan 2020 dış ticaret istatistiklerine göre ithalat yapılan ilk beş ülke Çin, Almanya, Rusya, ABD ve Güney Kore’dir. 2019 yılının nisan ayına göre Çin ile olan ithalat %4,4 artarken, Almanya ile olan ithalat %8, Rusya ile olan ithalat %36,4 ABD ile olan ithalat %24,5 azalmıştır. Güney Kore ile olan ithalat ise %21,7 artmıştır.
Covid-19’un getirdiği en büyük olumsuzluklardan birisi de işgücü piyasalarının bozulmasıdır. 2020 Şubat döneminde işsizlik oranı %13,6, istihdam oranı %43,1 işgücüne katılım oranları %49,9 genç işsizlik oranı ise %24,4 olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılının aynı dönemine göre tarım sektöründe %11,3’lük bir daralma, inşaat sektöründe %6,3’lük bir daralma, hizmet sektöründe %1,2’lik bir daralma yaşanmıştır. Sanayi sektörü ise istihdam açısından %3,8 genişlemiştir.
Koronavirüs salgını kısacası toplumsal yaşantının iktisadi, sosyal ve daha birçok alanın tüm yönlerini etkilemiş, temel hizmetler dışındaki süreçleri durma noktasına getirmiştir. Borsalarda düşüş, işsizlik oranlarında artış olmuş, resesyon riski yaşanmış, seyahat sektörü kötü etkilenmiş, petrol fiyatları yeniden artmaya başlamış ve tüketici güveni azalmıştır.
Aslı KARAKURT