Ahıska Türkleri –II-

Kral Erekle bu haraçla ekonomik dar boğaza girdi, Ruslardan para istedi am gelmedi. Bu sefer Gürcüler Ruslara karşı soğukluk hissetmeye başladı. Zaten Rusların da bölgeye olan ilgileri de azalma başlamıştı.

Bunun aksine Osmanlılar bölgeye daha fazla ilgi göstermeye başladılar. Erzurum Paşası, Gürcü Krala Osmanlı-Gürcü dostluğu önerdi. Bunun üzerine kralın etrafındakiler Osmanlı ve Rus ittifak yanlısı olarak ikiye ayrıldılar.

1787’de Osmanlı-Rus Savaşı başladı. Savaşın başlaması üzerine Ruslar Gürcistan’daki birliklerini geri çağırdılar, bu Rus-Gürcü dayanışmasını arttırırken, Rus birliklerinden temizlenen Gürcistan’da, Osmanlı ve İran egemenlik politikalarını alevlendirdi.

İran’da şah olan Ağa Mehmet Han Gürcistan’a nüfuz etme kararı aldı. Rus etkisindeki Gürcistan’ı bu rahatsız etti. İran-Gürcistan savaşı başladı. 1793–1795 yılları arasında geçen dönem genellikle kriz yıllarıdır.

Osmanlılar ile Fransızlar bu savaşta Ruslara karşı olduklarından İran’a destek verdiler. Ruslarda karşı harekete geçip İran üzerinden geçen ticaret yollarını da ele geçirmek için İran üzerine yürüdüler. Çar I.Petro 1796’da Derbent yolu ile Güney Kafkasya’ya indi. Rus-Gürcü ordusu İran egemenliğini bertaraf etti ve yeniden bir Rus-Gürcü ittifakı doğdu.

1877–1878 Rus-Türk Savaşı’ndan sonra Batum, Poti limanları ile Kars ve Ardahan Gürcistan topraklarına katıldı. 1921’de Kars ve Ardahan geri alındı. 1918’de bağımsızlığı ilan eden Gürcistan ise 25 Şubat 1921’de SSCB’ne katıldı. Son olarak 9 Nisan 1991’de bağımsızlığını ilan etti.

16 Şubat 1801’de Rus askerleri Sioni Katedrali’nde Rus manifestosunu okuyarak Gürcistan’ın bir Rus vilayeti olduğu ilan edilmiş oldu. 1922 yılında Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan Cumhuriyetleri, ‘Maveray-ı Kafkas Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Federasyonu’nu oluşturdular ve TBMM ile Sovyetler Birliği arasında imzalan antlaşmayla bu olay tasdik edildi.

Ülke            (km2)        Nüfus(*)
Azerbaycan        86.000    7.131.000
Karabağ (Özerk)        4.392        190.000
Nahçıvan (Özerk)     5.500        400.000
Ermenistan        29.800    4.623.000
Gürcistan            70.000    5.700.000
Abhazya (Özerk)    8.600        538.000
Güney Osetya (Özerk)    3.900        400.000
Acaristan (Özerk)    3.600        382.000

(*) Nüfus sayısı bilgileri önceki yıllara aittir. Sırf bir fikir vermesi amacıyla verilmiştir.

Gürcistan
Gürcistan’da 3,8 milyon Gürcü, 437 bin Ermeni, 341 bin Rus, 307 bin Türk, 164 bin Oset, 95 bin Abaza, 24 bin Yahudi yaşamaktadır. Yaklaşık 1,9 milyon (%33) diğer kökenlerdendir.

Gürcüce genelde özgün yapıda bir dildir. Gürcüler eski ve parlak kültürleri ile öğünürler. Bölgenin en eski halkıdır. IV. ve V.yy.da yazıları vardı. V.yy.da (Ortodoks) Hıristiyanlığı kabul ettiler. Osmanlı İmparatorluğu, 1744’te İran (Nadir Şah), 1783’te Rus egemenliklerinin başlangıç tarihleridir.

1877–1878 Rus-Türk Savaşı’ndan sonra Batum, Poti limanları ile Kars ve Ardahan Gürcistan topraklarına katıldı. 1921’de Kars ve Ardahan geri alındı. 1918’de bağımsızlığı ilan eden Gürcistan 25 Şubat 1921’de SSCB’ne katıldı. Son olarak 9 Nisan 1991’de bağımsızlığını ilan etti.

Abhazya
Yüzölçümü 8.600 km2, nüfusu 538.000 ve başkenti Suhumi’dir. Nüfusun %44’ünü Gürcüler, %17’sini Ab(h)azlar, %14’ünü Ruslar, %12’sini Ermeniler oluşturmaktadır. Abhazlar, kendi adlarıyla anılan bu bölgede yüzde 17’lik nüfus oranlarıyla azınlık durumundadırlar.

Halkın %60’tan fazlası Ortodoks, kalanların büyük çoğunluğu ise Müslüman’dır. Kafkasya’nın en eski halklarından olan Abhazların büyük çoğunluğu ki bazen ‘h’ telaffuz edilmez- Müslüman olan Çerkez, Çeçen ve Dağıstanlılarla birlikte 19.yüzyılın sonlarında Rus saldırılarından kaçıp Osmanlı İmparatorluğu’na sığınmıştır. Günümüzde Ortodoks Abhazlar bölgede çoğunluk haline gelmiştir.

Nüfusun 105 bini Abaza kalan Rus ve çoğunluğu Gürcü’dür. Abhazya Cumhuriyeti kurulduktan (1921) bir süre sonra yapılan nüfus sayında (1926) Abazalar genel nüfusun %30’unu teşkil ediyorlardı. Abhazya’da 1939’da, 240 bin Gürcü, 93 bin Abhaz, 76 bin Ermeni, 74 bin Rus yaşıyordu.

Abhazya 1425’te bağımsızlığını kazandı ama sürekli bir Rus egemenliği belirli belirsiz söz konusu oldu. 1810’da Ruslar tamamıyla işgal etti ve 1864’te yöneticiler (Gürcü asıllı) iktidarı terk ettiler. 1866’da özerkliklerini kaybettiler, aynı tarihte 12 bin kadar Abaza Türkiye’ye göç etti, bunların bir kısmı Ermenistan’a yerleştirildi.

Ancak bunlar da tekrar Türkiye içine göçtüler. Stalin zamanında halkın bir bölümü Gürcüleştirildi. SSCB’nin çökmesi ve Gürcistan’ın bağımsızlığını kazanmasından sonra Abhazalar da bağımsızlıklarını ilan etti (1992). Rusların destekledikleri ayaklanmaya Gürcüler müdahale ettiler ve önceki siyasi durumun devamını sağladılar.

Abhazalar, antropolojik bakımdan diğer Kafkas boylarından farklıdır. Yunanlılar, Romalılar, İskitler, Gotlar, Araplar, İranlılar, Selçuklular ve Osmanlıların işgaline uğramış ve bu halklarla da karışmışlardır.

Güney Osetya
Yüzölçümü 3.900 km2, nüfus 99.000. Kuzey Kafkasya’yı Güney Kafkasya ile irtibat sağlayan en önemli geçit yeri üzerindeki Osetya Ruslar tarafından ikiye ayrıldı ve güney Osetya Gürcistan’a bağlandı. 1992 yılında da Gürcistan’a bağlı özerk bir cumhuriyet oldu. Gürcistan’ın azınlık muamelesi yapması üzerine ayaklandılar. Rusya ve Kuzey Osetya’dan yardım aldılar. Gergin durum devam ediyor (1998).

Acaristan
Yüzölçümü 3.000 km2, nüfus 382.000. Büyük çoğunluğu Müslüman’dır. Karadeniz kıyısında Türk hududuna bitişik bölgede yaşamaktadırlar. Acarlar Müslüman Gürcülerle birlikte özerklik istiyorlar. Buna rağmen bugüne kadar fiili bir ayrılıkçı hareket görülmemiştir. Merkez bölgesi Batum’dur.

Birçok yerli ve yabancı kaynak Acaralıların Türk asıllı olduklarını söylemektedir. Bölgede Türk, Rus, Gürcü, Ermeni ve Rumlar da yaşamaktadır. Bölge 1878’de Ruslara bırakıldı, 1918’de bir süre tekrar Türk egemenliğine geçti, 1921’de Ruslara geri verildi ve Türkiye’nin isteği ile Gürcistan Cumhuriyetine bağlı özerk bir cumhuriyet oldu.

Bugün Sovyetlerden geri kalan coğrafyada toplam Ermeni Sayısı 5.500.000 civarındadır. Bunun Ermenistan’da yaşayan kısmı 3.500.000 dür. Gürcistan’da yaşayan halkın % 65-70’i Müslüman olup toplam nüfus içinde Müslüman ve Türkler etkili bir sayıyı tekil etmektedirler. Güney Osetya ile Gürcistan arasında ateşkes sağlandıktan sonra (1992 ortaları), Abhazya’da şiddet hareketleri başladı. 1920’den bu yana da Gürcülerden bağımsız olmaya çalışmaktadırlar.

1989’da Gürcü nüfusun %18’i Abhaz, %4’ü Gürcü idi. 1992’de Abhazya Meclisi, Cumhuriyeti ve egemenliği ilan etti. Ağustos 1992’de çalışmalar başladı. Abhazya’ya Rus desteği Rusya ile Gürcistan arasındaki ilişkilerin bozulmasına sebep oldu.

Eylül sonunda bütün Gürcü kuvvetleri çekildi. Anlaşmazlık uzun süre devam etti. Bugün daha sakin bir durum söz konusudur.

(sürecek)

Selçuk Haber Facebook Sayfamızı Takip Ediniz ! Takip Etmek İçin Sayfayı Beğenmelisiniz!  Tıklayın ! 
https://www.facebook.com/selcukhaber

Selçuk Haber Twitter Sayfamızı Takip Ediniz ! Takip Etmek İçin  Tıklayın ! 
https://twitter.com/selcukhaber