Emir Çaka Kuşadası’na Hiç Gelmemiş (!)

Kuşadası’nın Türk Tarihi üzerine kapsamlı araştırmalar ne yazık ki bugüne kadar yapılamadı veya yapılan araştırmalarda bilerek veya bilmeyerek göz ardı ediliyor ve edilmeye devam ediliyor. Son yıllarda değerli tarihçilerimiz tarafından takdire şayan araştırmalar yapılmakta ve makaleler yayınlanmaktadır. Bunları okuduğumuz zaman Batı Anadolu bölgesinin Türkleşmesinde çok önemli isimlerin büyük mücadele verdiklerini görürsünüz. Bu önemli isimlerden biri de Türk Denizciliğinin kurucusu kabul edilen ve İzmir’de bir Türk beyliği kurarak 15 yıldan fazla hüküm süren Çaka Bey’dir.

Kaynaklarda Çaka ve son araştırmalarda ise Çakan olarak adlandırılan bu Türk beyi Oğuzların Çavuldur boyuna mensuptur ve Anadolu’yu baştan-başa fetheden Türk başbuğlarından biridir. 1071 Malazgirt zaferinden sonra sel gibi akınlar yapan Selçuklu ordusu komutanıdır. 1078 yılında genç bir komutan iken bir savaşta esir edilerek Konstantinopolis’e götürülür ve dönemin imparatoru Nikephoros Botaneiates’e sunulur. İmparator kendisine bazı unvanlar ve imtiyazlar verir. Çok zeki olan bu Türk beyi esaret döneminde Yunan klasiği Homeros’u anlayacak derecede iyi Rumca öğrenir ve Bizans diplomasinin inceliklerini de kavrar. Bizans ordusunun durumunu, şehrin ekonomik ve sosyal seviyesini inceleme fırsatını bulur. Kendisine oldukça rahat şartlara sahip olduğu anlaşılan bir hayat sunulan Çaka Bey, bu yaban ülkenin yaban sarayında 1081 yılı Nisanına kadar ikamet edecektir. (1)

1081 yılında yeni imparator olan Aleksios Komnenos Çaka Bey’e verilen tüm imtiyazları geri alır. Hayatının tehlikede olduğunu anlayan Türk başbuğu bir yolunu bularak şehirden kaçarak İzmir’e gelir. Çevredeki Türkmen kuvvetlerinin başına geçen Çaka bey kısa sürede Balkanlardaki Peçeneklerle anlaşarak İzmir’i ele geçirip burada bir Türk beyliği kurar. Rum ustaların yardımıyla kısa sürede büyük bir donanma tesis eder ve sırasıyla, Urla, Foça, Çeşme ve Ayasuluk (Selçuk ) şehirlerini ele geçirir. Dönemin Selçuklu Sultanı 1. Kılıçaslan’a kızını vererek sultanın kayınpederi olur. Çaka beyin amacı çok büyüktür ve bundan sonra Ege denizindeki Midilli, Sakız, Samos ve Rodos adalarını ele geçirir. Çaka beyin güçlenmesini ve İzmir’i feth etmesini hazmetmeyen köhne Bizans yine klasik oyunlara başvurur ve Kılıçaslan’ı kışkırtarak iki Türk hakanını karşı karşıya getirir. Sultan Kılıçaslan’la görüşmeye giden Emir Çaka ziyafet sofrasında bizzat sultanın aniden kılıç çekmesi ile öldürülür (2).

1081-1096 yılları arasında Batı Anadolu’yu, Ege Adalarını kasıp kavuran, Bizans’ı ortadan kaldırmayı kafasına koyan, ilk Türk Donanmasını kuran bu büyük Türk başbuğu ve amiralinin adı nedense Kuşadası tarihinde pek geçmez ve hayat hikayesi anlatılmaz. Kuşadası’nda bir ortaokula adı verilmesine rağmen resmi kaynaklarda bu büyük Türk’ten pek bahsedilmez. Kuşadası’na sadece 10 deniz mili mesafede olan ve birkaç kez fethettiği Samos adasına gelen Emir Çaka bey mutlaka şehrimize de uğramış ve hatta burada kalarak lojistik destek sağlamıştır. Kuşadası o dönemde ormanlarla çevrili bir önemli Bizans deniz üssüdür ve adı Scala Nova (Yeni iskele ) dır. Biz yıllardır Kuşadası Türk beldesidir ve Türklerin bu şehirdeki varlığı en az bin yıldır dedik. İşte kanıtlardan biri. Emir Çaka Bey’in verdiği o büyük mücadeleyi okuduğunuzda tarihinizle gurur duyarsınız. Batı Anadolu’nun Türkleşmesinde ve ilk Türk donanmasının kurulmasında büyük emeği vardır. Öldürülmesi Türk denizciliğinin gelişmesini durdurmuş ve ancak 200 yıl sonra tekrar Türk denizciliği canlanarak Ege’ye hakim oluştur. (devam edecek )
—————————————————————————————————————–
1. Prof. Dr. Mehmet ERSAN, İlk Türk Denizcisi Çaka bey, www.beyaztarih.com/makale/ilk-buyuk-turk-denizcisi-caka-bey
2. Prof. Dr. Halil İnalcık, İzmir’i fetheden, Bizans’ı titreten Türk , Emir Çakan