Efes Kazıları 117 Yıldan Beri Devam Ediyor

Avusturya Arkeoloji Enstitüsü tarafından sürdürülen Efes kazıları bu yıl toplam 11 ay devam etmiş olacak, 2012 yılı kazı sezonuna Ocak ayında başlanmış ve Aralık ayında kazı sezonu bitirileceği kazı evi tarafından açıklandı. Bu yılki kazı sezonunun odak noktasını Arkeolojik kazı çalışması, konservasyon ve ören yerinin sunumu ve tanıtılmasına yönelik çalışmalar oluşturmuştur.

Meryem kilisesi’nin güneyinde kalan ve 1500 m² büyüklüğündeki yapının kazı çalışmalarına odaklanılmıştır. Şimdiye kadar yapılan kazı çalışmaları ile bu büyük yapının sadece çeyreğini oluşturacak bölümü açığa çıkarılmıştır. Şüphesiz ki bu büyük yapı Efesli bir aristokratın konutu idi. 5. yüzyıl başında inşa edilen verulanus galerisi olarak adlandırılan yapı  konut olarak kullanılmıştır. Yapı son derece lüks bir şekilde donatılmıştır. 80 m² büyüklüğündeki opus sectile tabanı, duvar resimleri ile dekore edilmiş  yemek salonu  ve kabul odasıyla birlikte 100 m²’lik bir mozaik  taban açığa çıkarılmıştır. Ayrıca kazı buluntuları evin sahibinin yüksek statüde biri olduğunu yansıtmaktadır. Örneğin demir bir kılıç bir nişan gibi kabul odasının duvarına asılı idi. Çok sayıda bronz ve küçük giysi parçası ile yaldızlı toka diğer buluntulardır. Geç 7. yüzyılda yapı bir depremle yıkılmış ve bir yangın da geçirmişti. Ortaçağda ise yapının belli bölümleri  tarımsal amaçlı kullanılmıştır. Yapının duvarı üzerine sonradan yerleştirilen  yuvarlak planlı yapı 12. ve 14. Yüzyılda tahıl deposu olarak kullanılıyordu.

Kazılarda bu sene Antik efes kent merkezinin ortasında bulunan ve Serapis olarak adlandırlan anıtsal tapınağın 20. Yüzyılda kazısı yapılmış ancak tapınakla ilgili günümüze kadar başka bir bilimsel araştırma yapılmamıştı. Günümüzde Efes Vakfı’nın finansal desteği ile tapınakta büyük bir araştırma projesi başlamıştır. Mimar ve Arkeologların yaptıkları iki sezonluk araştırma çalışması tapınağın anıtsal mermer cephesinin rekonstrüksiyonunun mümkün olduğunu göstermiştir. Yapım tarihi 2. yüzyıl olan Tapınak, Geç Antik Dönemde yeniden kilise olarak inşa edilmişti. Ortaçağ’da geçirdiği büyük bir deprem ile yıkılan tapınak,  1044 m² ve 29,2×36,7 m ölçülerindeki merdivenli bir podyum üzerinde yükselmekteydi. Tapınağın ön cephesinde 14 m yüksekliğinde 8 sütunlu, alınlıklı ve çatı örtülü bir avlu yer alır. Yapının rekonstrüksiyonunun yapıldığını düşündüğümüzde ön cephenin toplam yüksekliği  22 m civarında olacaktır. Sütunlar monolit bloklardan olup mermeri Prokonnesos adasından ithal edilmiştir.  1,7 m yüksekliğindeki korinth düzenindeki
sütun başlığı eros ve çeşitli hayvan figürleri ile dekore edilmiş frizi ile özellikle etkileyici ve dikkat çekicidir.  Ancak şuan bu tapınağın hangi tanrıya adanmış olduğunu kesin olarak söylemek için henüz erken. Fakat Anadolu genelinde anıtsal ve sonderece büyük bir tapınak olduğu kesindir. Benzer diğer bir örneği sadece Lebanon Baalbek’teki Jupiter Tapınağı’dır.

Son olarak, son derece iyi korunmuş durumda olması  tapınağın anastlosisini mümkün kılmasından dolayı özellikle etkileyici ve heyecan vericidir.

Yamaç Ev 2 duvar resimleri ve mermer salon konservasyon çalışmaları da devam etemektedir. Efes Vakfının finansal desteği ile yürütülen duvar resimleri konservasyon projesi kapsamında 6 odanın duvar resimlerinin konservasyonu tamamlanmıştır. Meryem kilisesinin konservasyon çalışmalarına 2012 yılı sonbahar döneminde de devam edilecek ve 2013 yılında çalışmaların tamamlanması planlanmaktadır.

Efes büyük tiyatrosu konservasyon çalışmalarının ilk adımı  2012 yılı kasım ayında tamamlanacak ve tiyatro tekrardan belli ölçekte etkinlikler için kullanılabilir hale gelecektir.